85. urodziny Profesora Mieczysława Gogacza

Sprawozdanie z uroczystego wręczenia

Nagród imienia Profesora Mieczysława Gogacza

w 90. rocznicę urodzin Profesora

19 listopada 2016 roku

Prof. Mieczysław Gogacz podczas uroczystości 19 listopada 2016 roku

przyjmuje kwiaty i życzenia od Lesyi Savitskiej (z lewej) i Natalii Herold (z prawej)

Dnia 19 listopada 2016 roku odbyły się na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego uroczystości z okazji 90. rocznicy urodzin prof. Mieczysława Gogacza. Jubilat związany był z uczelnią (wcześniej pracował w Akademii Teologii Katolickiej) przez ostatnie 50 lat pracy naukowej i dydaktycznej. Uroczystości poprzedzone były Mszą świętą koncelebrowaną, która odbyła się 17 listopada 2016 w kaplicy u ojców bonifratrów w Warszawie, a przewodniczył jej ks. Łukasz Kadziński.

Rozpoczynając uroczystą część poświęconego M. Gogaczowi sympozjum, prof. dr hab. Artur Andrzejuk przywitał dostojnego Jubilata, a także licznie przybyłych gości. Z osobnymi słowami przywitania prowadzący zwrócił się do: wszystkich doktorów Profesora, na czele z biskupem Wiesławem Meringiem, wszystkich absolwentów, na czele z Markiem Prokopem i ministrem Witoldem Kołodziejskim, wszystkich laureatów Nagrody im. Profesora Mieczysława Gogacza, która była przyznawana po raz 10. Przywitał zarówno wcześniejszych laureatów nagrody, na czele z Lesyą Sawicką, jak i tegorocznych oraz wszystkich członków Kapituły Nagrody. Następnie prowadzący przedstawił obecne na sympozjum władze Uniwersytetu, na czele z Dziekan Wydziału Filozoficznego, panią prof. Anną Latawiec, a także panią prof. Annę Lemańską. Następnie wymienieni zostali patroni honorowi nagrody: biskup Wiesław Mering, a także Prezes „Veritas Foundation”, Wojciech Płazak. Profesor Andrzejuk zaznaczył, że z okazji 90. rocznicy urodzin profesora Gogacza został wydany tom „Rocznika Tomistycznego”, w którym autorzy dedykowali Jubilatowi swoje artykuły. Tom został zaprezentowany i wręczony w trakcie trwania uroczystości. Profesor Andrzejuk wyczytał listę osób, które opublikowały artykuły w tym tomie.

Artur Andrzejuk odczytał niektóre z listów gratulacyjnych, jakie otrzymał prof. Gogacz, m.in. od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudy, od Ministra Obrony Narodowej, Antoniego Macierewicza, od Kardynała Zenona Grocholewskiego, biskupa Andrzeja Dziuby. Profesor Andrzejuk wspomniał również o licznych listach, które nadeszły do prof. Gogacza od: Prymasa Polski, biskupa Wojciecha Polaka, arcybiskupa Andrzeja Dzięgi, arcybiskupa Marka Jędraszewskiego, biskupa Ignacego Deca, którego wspomnienie o profesorze Gogaczu znalazło się w 5 numerze „Rocznika Tomistycznego”, burmistrza rodzinnego miasta prof. Gogacza - Rypina, a także Stowarzyszenia Civitas Christiana z Rypina, ks. prof. dr hab. Andrzeja Maryniarczyka oraz z Polskiego Radio w Chicago.

Następnie prowadzący sesję oddał głos ks. bp. dr. Wiesławowi A. Meringowi, ordynariuszowi włocławskiemu, który podzielił się swoim doświadczeniem obecności i przyjaźni z Profesorem Gogaczem. Jego zdaniem wszystkie spotkania z Profesorem pozostawiały ślady, gdyż zmuszały do myślenia i rozwiązywały problemy, ubogacały, zmieniały, doskonaliły. Biskup Mering odniósł się do swoich pierwszych spotkań z Jubilatem, na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, związanych z wykładami z historii filozofii. Podkreślił wielkość Profesora, wyrażającą się w „oddawaniu serca” swoim studentom, którzy uczyli się wszystkiego, czego do końca jeszcze nie rozumieli. Jego zdaniem wielkość Profesora wyrażała się od początku w duchowej elegancji, którą zawsze promieniował. W jego nastawieniu do innych nie można było odnaleźć agresji, pogardy czy złośliwości. Raczej dostrzec można było zawsze postawę ogromnej odwagi w wygłaszaniu twierdzeń, które w dawnych czasach nie były popularne. Zdanie „Kościół moim domem”, które było tytułem jednej z jego książek, niełatwo jest wygłaszane również teraz. Biskup Mering podkreślił, że Profesor uczył rzetelności w poszukiwaniu prawdy, kompetentnego angażowania się również w sprawy mądrze rozumianej polityki, dzięki czemu cieszył się ogromnym zaufaniem i autorytetem wśród studentów. Podkreślił, że dobrze pamięta egzaminy u Profesora, gdyż były niezwykle stresujące, gdyż uczeń bał się zawieść swojego nauczyciela. Wymagania stawiane przez niego związane były z oczekiwaniem dobrego przygotowania. Biskup wspominał, że spotkania z Profesorem ubogacały, kształtowały i kierowały ku najwyższym wartościom, ku prawdziwej mądrości.

Następnie zabrał głos minister Witold Kołodziejski, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który również odniósł się do spotkań z Profesorem i jego sylwetki. Wskazał, że w czasie, w którym studiował, w latach 80, Profesor był wzorem elegancji, dystansu, szlachetnej ironii, szczególnie elegancji myślenia. Niezwykły w prowadzeniu wykładów był język, którym Profesor się posługiwał, był to język poezji, którym wyrażane były problemy teoriopoznawcze i metafizyczne. Spotkanie z bytem, rodząca się mowa serca, życzliwość i otwartość w relacjach były opisywane i wyrażane w dostępnej dla studentów tamtego czasu formie. Podkreślił, że wykłady z filozofii były tłumaczeniem, wyjaśnianiem rzeczywistości, którą rozumie się najczęściej poprzez współcześnie dominujące nurty filozoficzne. Podzielił się zapamiętanymi uwagami na tematy polityczne, które Profesor analizował przez pryzmat awerroistycznej koncepcji Marsyliusza z Padwy, gdyż te ujęcia dominują wśród współczesnych polityków.

Następnie dr Paweł Bromski, rektor WSSMiA, poprowadził tę część sympozjum, która była związana z wręczaniem tegorocznych Nagród im. Profesora Mieczysława Gogacza. Przedstawił tegorocznych laureatów, którym nagrody wręczali: ks. prof. dr hab. Tomasz Stępień, prof. dr hab. A. Andrzejuk, dr J. Niepsuj.

Potem odbyła się część naukowa sympozjum, zatytułowanego Tomizm konsekwentny, które poprowadził dr M. Zembrzuski. Jako pierwszy referat zatytułowany Jakiej metody potrzebuje filozofia wygłosił Gość Honorowy, dr Marek Prokop. W swoim referacie odnosił się zasadniczo do twierdzeń Kartezjusza na temat metody filozofowania, które wyznaczyły heurystykę myślenia filozoficznego w XX i XXI wieku. Skontrastował wypowiedzi Kartezjusza z propozycjami metodologicznymi postawionymi przez M. Gogacza w książce Platonim i arystotelizm, według których to byt i realność wyprzedzają metodę.

Później tegoroczni laureaci Nagrody przedstawili następujące referaty.

Magister Agnieszka Grabowska (UKSW) zaprezentowała referat zatytułowany: Pojęcie wstydu w tekstach św. Tomasza w kontekście wybranych współczesnych ujęć psychologicznych. Skonfrontowała wypowiedzi Akwinaty na ten temat z reprezentatywnymi współcześnie koncepcjami psychologicznymi (w tym szczególnie psychoanalizą i psychologią ewolucyjną). Efektem jej prezentacji było podkreślenie szeregu różnic i dystansu jakie dzielą omawiane koncepcje. Wskazała także na przyczyny tych różnic, zależne od innych koncepcji metodologicznych, ale także antropologicznych. Ostatecznie zaakcentowała różnice w samej istocie wstydu, który dla Tomasza pozostawał pomocnym uczuciem w funkcjonowaniu cnoty umiarkowania.

Ksiądz mgr Kingsley Ekeocha (Nigeria, KUL) przedstawił referat zatytułowany: Transcendentals and their functions in metaphysical cognition according to Mieczysław A. Krąpiec. W swoim referacie zaprezentował koncepcję transcendentaliów Krąpca skupiając uwagę słuchaczy na dwóch punktach. Z jednej strony transcendentalia umożliwiają odkrycie racjonalności świata, która opiera się na pierwszych zasadach metafizycznych, będących prawdami niepodlegającymi dowodzeniu i bezpośrednio poznawanymi. Na ich podstawie można formułować prawdy demonstratywne oparte na zasadzie tożsamości, niesprzeczności, wyłączonego środka, racji bytu, celowości oraz doskonałości. Z drugiej strony umożliwiają odkrycie, że rzeczy same w sobie stanowią wartość, a rzeczywistość jest otwartą księgą, którą można odczytywać i poznawać, oddziałującą zarówno na poznającą osobę, jak i będącą przedmiotem działania. W ten sposób byt nie jest czymś pozbawionym sensu, czymś czemu narzuca się sens, czy też nieokreśloną substancją, która jest determinowana przez poznający podmiot.

Ksiądz mgr Bartosz Adamski z Torunia (UMK) zaprezentował temat: „In libertatem vocati” (Ga 5,13). Wolność w Chrystusie w świetle piątego rozdziału „Super Epistolam S. Pauli Apostoli ad Galatas lectura” św. Tomasza z Akwinu. W swoim referacie podkreślał, że Tomaszowa koncepcja jest całościową wizją chrześcijańskiego rozumienia wolności. Jego refleksja oparta jest na dogłębnej analizie Pisma Świętego i wzbogacona o treści metafizyczne, które stanowią solidny punkt odniesienia dyskusji na temat wolności. Tomaszowe rozumienie wolności odczytać można w kontekście istnienia niezmiennych wartości prawdy i dobra, ku którym w sposób naturalny i spontaniczny zmierza wolne postępowanie człowieka. Ksiądz Adamski zwrócił uwagę, że Akwinata w swoim Wykładzie Listu do Galatów pokazał, że chrześcijańska koncepcja wolności jest dynamicznym współdziałaniem intelektu i woli, który przejawia się w odkrywaniu prawdy o zbawieniu w Chrystusie Ukrzyżowanym. Zwrócenie ku Niemu wewnętrznego chcenia pozwala przekroczyć siebie, by być dla drugiego.

Jako kolejny zaprezentował swój referat: Źródła i przejawy życia w ujęciu Kazimierza Kłósaka i Mieczysława A. Krąpca, mgr Kacper Sakowicz (KUL). Temat został oparty na szerszym wyjaśnieniu koncepcji filozoficznych, w świetle których wyjaśniano i wyjaśnia się fenomen życia. Skonfrontowanie dwóch tomistycznych ujęć natury życia pokazało, jak wielkie są różnice w założeniach dwóch wielkich polskich myślicieli – Kłósaka i Krąpca.

Jako ostatni w części referatowej sympozjum wystąpił mgr Kamil Majcherek (UJ) z tematem: Tomasz z Akwinu i William Ockham o celowości świata natury. W swoim przemówieniu skupił uwagę na różnicach, jakie zachodzą w interpretacjach myśli Arystotelesa (zarówno w starożytności, średniowieczu, jak i współcześnie). Wskazał, że problemem, który najbardziej go interesuje w temacie teleologii, jest to, czy Ockham stanowi pośrednie ogniwo między myślą średniowieczną a nowożytnym przyrodoznawstwem. Jednocześnie wskazał, że różnica między Tomaszem i Ockhamem na temat celowości dotyczyła tego, że pierwszy z nich dopuszczał celowość zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną, nadaną przez przyczynę sprawczą, a drugi poddał krytyce scholastyczne przekonania o celowości, określając byty naturalne jako mechanizmy.